Alles wat je nog niet wist over gemberthee!

Proeft het enigszins bitter, scherp en pittig? Of zou je het liever willen omschrijven als fris en citroen-achtig? We hebben het hier over de smaak van gemberthee. Je moet er een liefhebber van zijn, of worden door het vaker te drinken. Maar ben je eenmaal verkocht, dan zal je zeker weg zijn de specifieke smaak en de unieke werkzaamheid van gember thee. Gebruik een verse gemberwortel. Drink het puur, een schijfje citroen of met een lepeltje honing. Geniet van de smaak van gember thee, net zoals onze voorouders dit al duizenden jaren geleden deden.

Onze lievelingsthee met gember? Onze groene thee uit china.         -  no.067 Long jing! -

Wat lees je in deze blog

Alles wat je nog niet wist over gemberthee

De geheimzinnige Zingiber officinale 

Van plant tot poeder - waar komt gember vandaan

Hoe verbouw je gember 

Is gemberthee gezond

Waar is gemberthee gezond voor 

Is gemberthee gevaarlijk

De veelzijdigheid van gemberwortel

Gember zonder of met schil

Welke thee is lekker met gember

De geheimzinnige Gember Wortel

Waar gember precies vandaan komt, is niet te achterhalen. Maar dat het een echte overlever is, dat is wel duidelijk! Deze geheimzinnige specerij werd meer dan 4.000 jaar geleden al beschreven in de Chinese geneeskunst. Uit de wortelstok van de Zingiber officinale, een familie van eenzaadlobbige planten, wordt al eeuwenlang gember gewonnen. Hier werden zalfjes en thee van gemaakt, die werkzaam zouden zijn tegen allerlei kwalen. Waarschijnlijk is de plant afkomstig uit Zuidoost Azië, waar de natuurlijke omstandigheden perfect waren - en nog steeds zijn - om de planten van de gemberfamilie goed te laten gedijen.

In Europa maakten wij rond de eerste eeuw na Christus pas kennis met de heilzame werking van deze pittige specerij. Het was, net zoals peper en nootmuskaat, kostbare handelswaar. De route verliep via India. Waarschijnlijk werden daar de de op een hertengewei lijkende gemberplanten ingeladen, en verscheept naar het verre Europa. Ze waren in die tijd alleen bedoeld voor de elite. Pas in de middeleeuwen maakte ook het gewone volk met deze "Peperwortel", zoals de Grieken hem noemden. Vandaag de dag is de Zingiber officinale hipper dan ooit, en wordt het in steeds meer gerechten en drankjes toegevoegd. We houden van de pittige, en tegelijk ook fris-zoete smaak. Eigenlijk mogen we onze verre voorouders wel dankbaar zijn. Zonder de specerijhandel van duizenden jaren geleden, hadden wij nu niet kunnen genieten van een heerlijke kop gemberthee!

Van plant tot poeder- Waar komt gember vandaan

Nog steeds is India de grootste producent van de Zingiber Officinale. Hierna zijn China en Indonesië de landen waar we deze plant vandaan halen. Het klimaat speelt hierbij zeker een grote rol. Tropische temperaturen, met zo nu en dan gefilterd zonlicht en geen vorst. Dat is waar de gemberplant het meest van houdt. In de herfst vindt de oogst plaats, wanneer de bladeren van de Zingiber Officinale van de plant zijn afgevallen. Na het uitgraven worden de wortelstokken in de schaduw gelegd, zodat ze kunnen drogen. Gemberplanten worden vermeerderd, door ze simpelweg te scheuren. Voordat de export plaatsvindt, worden oudere wortelstokken gemalen. Hierna wordt er gemberpoeder van gemaakt. De jonge wortels worden ingelegd of in zijn geheel vers verkocht. Vanaf het scheuren totdat het bij jou in de buurt in de winkel ligt, kan soms meer dan een jaar aan tijd. Het duurt dus even, voordat jij er gemberthee van kan maken. Gelukkig is er een manier om iets sneller zelf ervan te kunnen genieten, namelijk door zelf te verbouwen!

Hoe verbouw je gember

Niets is fijner, dan genieten van een verse gemberthee die gemaakt is van je zelf verbouwde planten. Je moet wel beschikken over enig geduld, want het duurt zo'n acht tot tien maanden voordat de plant helemaal volgroeid is. 

Je hoeft echt geen afgestudeerde bioloog te zijn, om je eigen gemberplant te kweken. Het enige wat er je ervoor nodig hebt, is een verse wortelstok van de plant. Deze kan je op de weekmarkt, in de supermarkt of in een Aziatische winkel kopen. De beste tijd om de gemberwortel te kopen, is aan het einde van de winter of aan het begin van de lente. Kijk voordat je de plant koopt, goed of er voldoende groeiknoppen aan de wortel zitten.

Eenmaal thuis zoek je een ruimte waar voldoende plek is, want de plant wordt uiteindelijk zo'n 1.20 meter hoog. Zorg ervoor dat het er niet teveel tocht, want dan is je experiment snel voorbij.

Zet een pot klaar met vochtige aarde, genoeg voeding en zorg dat de afwatering in orde is. De bedoeling is, dat je de wortel in stukken breekt. Hierbij moet er op elk afgebroken stukje een groeiknop zitten, omdat daar de scheuten uit groeien. Na het planten moet je ervoor zorgen, dat de luchtvochtigheid hoog blijft. Dit doe je, door de planten af en toe met een plantensproeier te nevelen. Dankzij jouw goede zorgen, dus met niet teveel direct zonlicht, warmte en wat sproeien, zullen de groeiknoppen al snel gaan ontkiemen. Deze scheuten lijken op lange grassprieten. Blijf je de plant goed verzorgen, dan wordt dit beloond met een mooie verse gemberwortel. Graaf hem uit, spoel hem goed af en hij is klaar voor gebruik. Gebruik hem in de keuken bij allerlei gerechten, of nog beter: zet er heerlijke verse gemberthee van. Je kan de wortel natuurlijk ook, wanneer er genoeg knoppen aanzitten, opnieuw scheuren en planten.

Is Gemberthee gezond

De vraag of gemberthee echt helpt bij allerlei lichamelijke en geestelijke ongemakken, is vanuit onze westerse gedachtegang niet zo eenvoudig te beantwoorden. Duidelijk is wel, dat vooral mensen uit Azië al duizenden jaren lang zweren bij de heilzame werking. Hier ligt dan ook de bakermat van deze theesoort. In de Ayurveda, oftewel de Indiase geneeskunst, wordt gemberwortel in ongeveer de helft van alle recepten toegevoegd. Het wordt daar beschouwd als een middel tegen zo'n beetje alle kwalen, van verminderde geslachtsdrift tot reuma.

Volgens het Voedingscentrum is de brede heilzame werking van deze specerij wetenschappelijk niet onomstotelijk bewezen. Er is simpelweg nog te weinig onderzoek naar gedaan bij mensen. Zo heeft een universiteit in Seoul maar liefst 109 studies gedaan naar de medicinale werking van de gemberwortel. Helaas was zestig procent hiervan niet voldoende wetenschappelijk onderbouwd. Dat betekent niet, dat het alleen maar een fijne smaakmaker is. Uit meerdere internationale studies komt telkens naar voren dat deze specerij een gunstig effect heeft op maag en darmen. Ben je misselijk, dan kan het helpen om enkele koppen thee te drinken. De claim dat gemberthee gezond is, wordt op dit moment dus nog niet wetenschappelijk onderkend. Het Nederlandse Voedingscentrum heeft de wortel in ieder geval wel toegevoegd aan de Schijf van Vijf als zijnde een gezonde smaakmaker. En dat is een mooie start, nietwaar?

Waar is gemberthee goed voor

Hoewel het Voedingscentrum de gemberwortel nog niet officieel geclaimd heeft als medicijn, heeft deze specerij wel degelijk een aantal goede eigenschappen. Het genieten van een verse kop thee heeft op zich natuurlijk al een ontspannende werking. Thee verwarmt je lichaam, en je komt even een moment tot rust. Het is een fijn moment om even de dag te doorbreken. Maar waar is deze bijzondere thee nog meer goed voor? Nou, heb je even?

De gemberwortel zit boordevol gezonde vitaminen. De belangrijkste zijn vitamine C, en de vitamines B1, B2 en B6. Je weet waarschijnlijk wel, dat vitamine C goed is voor het verhogen en behouden van je weerstand. Bovendien neemt deze vitamine ijzer op en heb je het nodig voor de vorming van bindweefsel. Thiamine, beter bekend als vitamine B1, is enorm belangrijk omdat het je lichaam van energie voorziet. Verder draagt het bij aan een goede werking van je hartspier en het zenuwstelsel. Riboflavine, B2, heb je ook nodig om je lichaam te voorzien van genoeg energie. Bovendien helpt het om je huid gezond te houden.

In de gemberwortel zitten ook een aantal belangrijke mineralen die onmisbaar zijn voor je gezondheid. Je zou het niet zeggen, maar in deze wortel zit volop natrium, zink, kalium, koper, calcium, fosfor, magnesium en ijzer. Samen met onder andere kalium en magnesium zorgt natrium voor het overdragen van prikkels in de cellen van je spieren en zenuwen. Het helpt bij het behouden van een goede bloeddruk, en houdt ook nog eens de vochtbalans in je lichaam op peil. Zink is een belangrijk sporenelement dat onder andere zorgt voor een goed immuunsysteem. Ook koper helpt hieraan mee. Calcium en fosfor dragen bij aan gezonde botten en een sterk gebit. IJzer is nodig voor de hemoglobine in je lichaam, dat weer nodig is voor de stofwisseling en het transport van het zuurstof in je bloed.

De gemberwortel zou verder goed tegen misselijkheid, braken, indigestie en pijn. Sommige van deze beweringen worden ondersteund door buitenlandse onderzoeken, maar niet alle zijn voldoende onderzocht bij mensen.

Toch zijn er wel degelijk onderzoeken gedaan in het buitenland, waarbij de effectiviteit van de gemberwortel wordt bewezen. Een kleine greep:

• Menstruatiepijnen kunnen verminderen door het eten van de gemberwortel
• Hersenfuncties, zoals het geheugen kunnen verbeteren
• De klachten die horen bij artrose en reumatische artritis kunnen verminderen

De vraag: Waar is gemberthee goed voor, is hiermee wel beantwoord. De thee ondersteunt heel wat noodzakelijke processen in je lichaam en het op je gemak drinken van deze warme drank ontspant je op een natuurlijke manier.

Is gemberthee gevaarlijk

Het drinken van gember thee is dus, vanwege de vele vitaminen en mineralen die erin zitten, best gezond. Maar is het drinken van gemberthee gevaarlijk in bepaalde gevallen? Net zoals bij het drinken van een groot aantal andere drankjes, of het eten van bepaalde gerechten, geldt dat overdaad schade kan toebrengen aan je lichaam. Dat is dus niet echt iets nieuws. Je merkt het snel genoeg, wanneer je overgevoelig bent voor de wortel of wanneer je er echt veel te veel van het poeder of de verse wortel hebt gegeten of gedronken. De klachten die je dan kunt krijgen, zijn onder andere buikpijn of een opgeblazen gevoel in je buik, hoofdpijn of zweten. Wanneer je je houdt aan de ongeveer 3 kopjes thee met 1 gram verse gemberwortel voor het drinken van thee , of het eten van gerechten met een of twee theelepels poeder van deze lekkere specerij, is er niets aan de hand. Er zijn geen bewijzen dat het innemen tijdens de zwangerschap schadelijk is. Maar ook hier geldt natuuurlijk: als je het niet vertrouwt, doe het dan niet.

De veelzijdigheid van de gemberwortel

De gemberwortel wordt, vers of tot poeder vermalen, enorm veel gebruikt in gerechten en drankjes. Het wordt geraspt, gestoofd, gekristalliseerd en gekonfijt. We wokken ermee en zetten er thee van. De pittige smaak met een zoete ondertoon wordt in veel landen hoog gewaardeerd. Ook in Nederland, want bij ons wordt de gemberwortel vooral verwerkt in speculaas en koekkruiden. Gembersaus gebruiken we dan weer in gebak en als basis voor het maken van allerlei sausjes. Ook doen we het in de appelmoes of door de rode kool. Voor een complete smaakbeleving kunnen we er natuurlijk niet omheen om hierbij een kop verse gemberthee te zetten. In India vind je de herkenbare smaak van de gemberwortel terug in de curry's. China gebruikt de verse wortel vooral voor de bereiding van verschillende vleesgerechten, koeken en groentesalades. En om gemberthee te maken, natuurlijk. In Indonesië wordt de Djahe, zoals de gemalen gemberwortel daar heet, verwerkt in hartige gerechten zoals Babi Ketjap. Gemberbolus is een soort gebak die vooral gemaakt wordt in de Joodse keuken.

Gember met of zonder schil

Je hebt maar weinig van de gemberwortel nodig, wanneer je een gerecht maakt of thee zet. Omdat het zonde is om de rest zomaar weg te gooien, krijg je hier wat bewaaradviezen en tips voor het bereiden van gember met of zonder schil.

De gemberwortel blijft buiten de koelkast niet lang goed. De schil en de wortel drogen snel uit, waardoor de smaak snel verdwenen is. Snij alleen wat je nodig hebt af, en rol de rest van de wortel in een stukje keukenpapier. Je hoeft de wortel niet te schillen. Stop het overgebleven deel in een plastic zakje en leg het in de koelkast. Zo blijft je gemberwortel nog zo'n drie weken lang goed. Zeker wanneer je deze specerij de komende weken nog gaat gebruiken voor in een gerecht of een drank, is dit een goede manier van bewaren.

Heb je de gemberwortel voorlopig niet nodig, dan kan je hem het beste invriezen. Je kan hem eerst helemaal raspen en er eventueel kleine porties van maken. Deze doe je in kleine diepvrieszakjes of -bakjes. Eenmaal ingevroren, behoudt zo'n portie gemberwortel nog ongeveer drie maanden alle vitaminen, mineralen en smaak.

De gemberwortel blijft het langst houdbaar wanneer je hem droogt. Hierbij rasp je de wortel, waarna je hem ongeveer vier dagen lang op bakpapier laat drogen. Leg het pakketje in een koele en droge ruimte, zoals bijvoorbeeld een garage of goed geventileerde schuur. Het bakpapier onttrekt het vocht uit de wortel. Je kunt zelf voelen of de wortel helemaal droog is. Hierna kan je hem eventueel in stukken snijden en in plastic zakjes of glazen potjes doen. Gedroogde gemberwortel kan je tot een jaar hierna gebruiken.